Svetski dan borbe protiv AIDS-a/side okuplja ljude u celom svetu sa ciljem podizanja pozornosti vezane za HIV pandemiju i da pokaže međunarodnu solidarnost. Ovaj dan predstavlja jedinstvenu priliku da predstavnici vlada i javno zdravstvenih ustanova sa ostalim partnerima informišu javnost o aktuelnoj epidemiološkoj situaciji i da podstaknu celokupnu društvenu zajednicu da svima obezbedi nediskriminatoran i neosuđujući pristup adekvatnoj prevenciji HIV infekcije i AIDS-a, kao i terapiji, nezi i podršci za osobe inficirane HIV-om. Putem naglašavanja potrebe povezivanja lokalne zajednice, nadležnih ustanova, civilnog sektora i osoba koje žive sa HIV-om, odnosno populacija najteže pogođenih HIV epidemijom, teže se postići osnovni ciljevi kampanje, a to su univerzalna dostupnost usluga iz oblasti prevencije, lečenja, nege i podrške, ali i poštovanje ljudskih prava, rodna jednakost i socijalna pravda.
http://www.batut.org.rs/index.php?content=435
1. decembar 2012. – Svetski dan borbe protiv side „HIV – NE MOŽEŠ DA ZNAŠ DOK SE NE TESTIRAŠ!”
Ažurirano 30.11.2012. godine
Prema procenama SZO i UNAIDS-a u svetu je krajem 2011. godine 34,2 miliona osoba živelo sa HIV-om (od 31,8 do 35,9 miliona), od kojih skoro 5 miliona mladih uzrasta 15–24 godine. Procenjena prevalencija HIV infekcije krajem 2011. godine u svetu je bila 0,8%, pre svega zbog značajno produženog životnog veka osoba koje žive sa HIV-om, posebno u nerazvijenim i srednje razvijenim zemljama usled veće dostupnosti efektivne antiretrovirusne terapije. Krajem 2011. godine više od 8 miliona osoba inficiranih HIV-om je bilo na antiretrovirusnoj terapiji u nerazvijenim i srednje razvijenim zemljama, što je rekordan porast od čak 20% za samo godinu dana, tj. u odnosu na 2010. godinu (6,6 miliona).
Procenjeno je da je tokom 2011. godine 1,7 milona ljudi u svetu umrlo od posledica HIV infekcije, što predstavlja smanjenje za 24% u odnosu na 2,2 miliona umrlih 2005. godine. Tuberkuloza je i dalje vodeći uzrok umiranja među osobama inficiranim HIV-om u svetu.
Kao i prethodne godine, procenjeno je da je tokom 2011. godine 2,5 miliona osoba novoinficirano HIV-om u svetu, što je 20% manje u odnosu na 2001. godinu, uključujući 330.000 dece (za 24% manje u odnosu na 2009. godinu). Od procenjenih 2,5 miliona novoinficiarnih HIV-om tokom 2011. godine, polovina su žene, a čak 40% su mladi uzrasta 15–24 godine (2400 mladih novoinficiranih HIV-om svakog dana), pri čemu je stopa infekcije dvostruko veća među devojkama u odnosu na mladiće.
Nažalost, većina HIV pozitivnih osoba u svetu ne zna da je inficirana HIV-om. Stigma, diskriminacija i socijalna marginalizacija su svakodnevica osoba najteže pogođenih HIV-om, odnosno populacionih grupa koje su najteže dostupne za intervencije u mnogim zemljama (osobe koje žive sa HIV-om, osobe koje se bave seksualnim radom, injektirajući korisnici droga, muškarci koji imaju seksualne odnose sa muškarcima, transrodne osobe, zatvorenici, migranti).
Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” od početka epidemije, 1985. godine, do 20. novembra 2012. godine u Republici Srbiji je registrovano 2820 osoba inficiranih HIV-om od kojih je 1620 osoba obolelo od AIDS-a/side, dok je 1126 osoba umrlo.
U Srbiji trenutno skoro 1700 osoba živi sa HIV-om, a procenjuje se da još oko 1800 osoba u našoj zemlji ne zna da je inficirano HIV-om. Znajući da HIV infekcija može u proseku oko 7 do 10 godina proticati bez manifestnih znakova i simptoma, jedini način da se HIV infekcija otkrije jeste da se osoba koja je imala neki rizik u prošlosti (npr. usputni, slučajni seksualni odnos bez kondoma, više seksualnih partnera, nezaštićen seksualni odnos sa osobom istog ili suprotnog pola nepoznatog HIV statusa, razmena pribora za uzimanje narkotika, tetoviranje ili pirsing nesterilnim priborom i sl.) testira na HIV.
Ovogodišnja kampanja u Republici Srbiji se realizuje pod sloganom „HIV – NE MOŽEŠ DA ZNAŠ DOK SE NE TESTIRAŠ!” imajući u vidu da je ključna aktivnost promocija značaja blagovremenog testiranja na HIV.
Aktivnosti koje prate obeležavanje 1. decembra, dobar su primer jedinstvenosti i sveobuhvatnosti nacionalnog odgovora na HIV epidemiju, pri čemu svaka institucija i organizacija/udruženje preuzima vodeću ulogu u okviru svojih kompetencija, međusobno se dopunjujući. U saradnji sa Ministarstvom zdravlja, institutima i zavodima za javno zdravlje, Unijom organizacija Srbije koje se bave zaštitom osoba koje žive sa HIV-om, civilnim sektorom, domovima zdravlja, UN agencijama, Ministarstvom omladine i sporta – kancelarijama za mlade, Crvenim krstom Srbije, školama i medijima, pored već tradicionalnih tribina i brojnih aktivnosti na javnim mestima organizuju se pojačane edukacije u školama i na fakultetima, akcija dobrovoljnog, besplatnog i anonimnog savetovanja i testiranja van institucionalnih savetovališta za HIV i druge polno prenosive infekcije pod nazivom „Karavan testiranja”, koje su usmerene kako na opštu populaciju, tako i na osobe sa povećanim rizikom od infekcije HIV-om.
Nacionalna kampanja povodom obeležavanja 1. decembra u Srbiji počela je krajem novembra i trajaće do sredine decembra (akcija pod nazivom „Karavan testiranja”, zatim dobrovoljno, besplatno, poverljivo ili anonimno savetovanje i testiranje na HIV u savetovalištima pri institutima i zavodima za javno zdravlje, tribine, predavanja u školama, radionice, gostovanja na medijima, umetničke izložbe, performansi, humanitarni koncerti i druge aktivnosti). Za 30. novembar planirana je tradicionalna konferencija za predstavnike medija u Beogradu u organizaciji Ministarstva zdravlja Republike Srbije i Instituta za javno zdravlje Srbije, dok će od 12 do 16 časova u Info sobi Kancelarije za mlade, kao i na platou ispred Filozofskog fakulteta u Beogradu u mobilnoj medicinskoj jedinici Ministarstva zdravlja, biti dostupno dobrovoljno, besplatno i anonimno savetovanje i testiranje na HIV svim zainteresovanim građanima/kama, dok će na štandovima aktivisti iz državnog i civilnog sektora deliti prigodan informativno-edukativni materijal i davati informacije o svom radu. Aktivnosti sličnog sadržaja će se realizovati u mnogim gradovima Srbije.
http://www.batut.org.rs/index.php?content=432
1. decembar – Svetski dan borbe protiv side: KARAVAN TESTIRANjA 2012.
Ažurirano 27.11.2012. godine
Širom Srbije se i ove godine organizuje obeležavanje 1. decembra, Svetskog dana borbe protiv side. Pored tradicionalnih aktivnosti, koje se svake godine realizuju u najvećem broju gradova i opština, planirana je i dodatna aktivnost pod nazivom „Karavan testiranja”.
Ovogodišnja kampanja u Republici Srbiji se realizuje pod sloganom „HIV – NE MOŽEŠ DA ZNAŠ DOK SE NE TESTIRAŠ!”, imajući u vidu da je ključna aktivnost upravo promocija značaja blagovremenog testiranja na HIV.
„Karavan testiranja” obuhvata organizaciju dobrovoljnog, besplatnog, anonimnog savetovanja i testiranja na HIV (dalje DPST) van institucionalizovanih Savetovališta za DPST u kombi vozilima, tzv. mobilnim medicinskim jedinicima, kao i u nekoliko studentskih domova i domova zdravlja. Ovo testiranje i savetovanje će sprovoditi edukovani zdravstveni radnici u više od 30 gradova na teritoriji Republike Srbije (Čačak, Požega, Smederevo, Paraćin, Ruma, Sremska Mitrovica, Vrbas, Kikinda, Novi Bečej, Novi Sad, Sremska Kamenica, Kragujevac, Aranđelovac, Topola, Niš, Raška, Bujanovac, Surdulica, Vranje, Bor, Zaječar, Boljevac, Kladovo, Knjaževac, Leskovac, Vlasotince, Subotica, Šabac, Valjevo, Koceljevo, Bačka Topola, Šid, Trstenik, Beograd), i to prvenstveno u onim gradovima koji na svojoj teritoriji nemaju institucionalna savetovališta za HIV i druge polno prenosive infekcije.
Testiranje na HIV je jedini način da se utvrdi da li je neko zaražen HIV-om, uzročnikom side, i trebalo bi da bude sastavni deo brige o zdravlju svakog pojedinca, posebno ako se rizično ponaša.
Rano otkrivanje HIV infekcije omogućava pravovremeno lečenje i kvalitetan i dug život osobama inficiranim HIV-om, kao i zaštitu drugih i sprečavanje prenošenja HIV-a sa majke na bebu. Takođe, pravovremeno savetovanje i testiranje na HIV omogućava osobama koje nisu inficirane HIV-om da tokom poverljivog razgovora sa kvalifikovanim savetnikom sagledaju i procene sopstvene rizike, tj. sopstveno rizično ponašanje i faktore koji tome doprinose, i da nauče kako da primene mere zaštite od HIV infekcije i drugih krvlju i polnim putem prenosivih infekcija.
Kampanju obeležavanja Svetskog dana borbe protiv side koordiniše Nacionalna kancelarija za HIV/AIDS pri Institutu za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” i Ministarstvo zdravlja Republike Srbije, a „Karavan testiranja” biće realizovan u partnerstvu okružnih instituta/zavoda za javno zdravlje, udruženja koja realizuju aktivnosti na prevenciji HIV-a i Unije organizacija Srbije koje se bave zaštitom osoba koje žive sa HIV-om, a uz podršku Tematske grupe za HIV/AIDS Ujedinjenih nacija, Ministarstva omladine i sporta – Kancelarije za mlade, Crvenog krsta Srbije, lokalne samouprave i ostalih ustanova/organizacija na lokalu.
LINKOVI:
http://www.batut.org.rs/index.php?content=435
http://www.batut.org.rs/index.php?content=432
HIV epidemija u svetu krajem 2011. godine
Prema procenama SZO i UNAIDS-a u svetu je krajem 2011. godine 34 miliona osoba živelo sa HIV-om (31,4–35,9 miliona), što je za 16% više u odnosu na 2001. godinu (29,4 miliona). Od procenjenih 34 miliona osoba koje su živele sa HIV-om krajem 2011. preko 3 miliona su deca mlađa od 15 godina, a skoro 5 miliona su mladi uzrasta 15–24 godine (75% mladih inficiranih HIV-om živi u podsaharskoj Africi).
Procenjena prevalencija HIV infekcije krajem 2011. godine u svetu je bila 0,8% u populaciji odraslih uzrasta 15–49 godina , delimično zbog porasta broja osoba novoinficiranih HIV-om, a prevashodno zbog značajno produženog životnog veka osoba koje žive sa HIV-om, posebno u nerazvijenim i srednje razvijenim zemljama usled veće dostupnosti efektivne antiretrovirusne terapije. Procene ukazuju da je krajem 2011. godine više od 8 miliona osoba inficiranih HIV-om bilo na antiretrovirusnoj terapiji u nerazvijenim i srednje razvijenim zemljama, što je rekordan porast od čak 20% za samo godinu dana, tj . u odnosu na 2010. godinu (6,6 miliona), ali to je tek nešto više od polovine (54%) od procenjenih 14,8 miliona osoba inficiranih HIV-om kojima je lečenje bilo potrebno.
Procenjeno je da je tokom 2011. godine 1,7 milona ljudi umrlo od posledica HIV infekcije u svetu , što predstavlja smanjenje za više od 25% u odnosu na procenjenih 2,3 miliona umrlih 2005. godine . Procene ukazuju da je od 1995. godine preko 14 miliona godina života spašeno u nerazvijenim i srednje razvijenim zemljama usled dostupne antiretrovirusne terapije.
Kao i prethodne godine, procenjeno je da je tokom 2011. godine 2,5 miliona osoba novoinficirano HIV-om u svetu (7000 dnevno), što je 20% manje u odnosu na 2001. godinu, uključujući 330.000 dece (za 24% manje u odnosu na 2009. godinu). Od procenjenih 2,5 miliona osoba novoinficiarnih HIV-om tokom 2011. godine, polovina su žene, a čak 40% su mladi uzrasta 15–24 godine (2400 mladih novoinficiranih HIV-om svakog dana), pri čemu je stopa infekcije dvostruko veća među devojkama u odnosu na mladiće.
Žene čine polovinu svih osoba koje žive sa HIV-om na svetskom nivou, pri čemu u podsaharskoj Africi žene čine 60% svih HIV pozitivnih osoba.
Podsaharska Afrika i dalje je najteže pogođen region u svetu, pri čemu se procenjuje da je u njoj živelo 69% svih osoba inficiranih HIV-om u svetu (23,5 miliona, od kojih je preko 3 miliona dece mlađe od 15 godina, odnosno procenjuje se da je 4,9% populacije inficirano HIV-om), premda ovde živi tek 12% svetske populacije. Samo u 2011. godini procenjuje se da je 1,7 miliona osoba novoinficirano HIV-om (25% manje u odnosu na 2001. godinu), a da je 1,2 miliona lica je umrlo od AIDS-a u ovom regionu (70% svih umrlih u svetu 2011. godine, ali to je značajna redukcija u odnosu na procenjenih 1,8 miliona umrlih 2005. godine). Antiretrovirusnu terapiju je krajem 2011. dobijalo 6,2 miliona HIV pozitivnih osoba (62% od svih osoba u potrebi), što je značajan porast u odnosu na 100.000 krajem 2003. godine.
Karibi su drugi region posle podsaharske Afrike u kome je procenjena najviša prevalencija HIV infekcije od 1% (procenjuje se da je 230.000 osoba živelo sa HIV-om krajem 2011. godine). Procenjeno je da je tokom 2011. godine 13.000 osoba novoinficirano HIV-om (42% manje u odnosu na 2001. godinu), dok je 10.000 osoba umrlo od AIDS-a u ovom regionu (50% manje u odnosu na procenjen broj umrlih tokom 2001. godine, prevashodno zbog visokog obuhvata savremenom antiretrovirusnom terapijom od 67%).
- regionu Azije gde živi 60% svetske populacije procene ukazuju da je skoro 5 miliona osoba živelo sa HIV-om krajem 2011. godine (procenjena prevalencija HIV infekcije je 0,2%), uključujući 370.000 ljudi novoinficiranih HIV-om, odnosno 309.000 osoba umrlih od AIDS-a tokom 2011. godine.
- regionu severne Amerike procene ukazuju da je 1,4 miliona osoba živelo sa HIV-om krajem 2011. godine (procenjena prevalencija HIV infekcije je 0,6%), a da je 51.000 osoba bila novoinficirana HIV-om (manje od 100 dece), te da je 21.000 osoba umrla od AIDS-a tokom 2011. godine.
- regionu latinske Amerike procenjuje se da je 1,4 miliona osoba živelo sa HIV-om krajem 2011. godine, odnosno procenjena prevalencija HIV infekcije je bila 0,4%. Procene ukazuju da je u ovom regionu tokom 2011. godine bilo 83.000 osoba novoinficiranih HIV-om, a da je 54.000 osoba umrlo od AIDS-a.
- regionu istočne Evrope i centralne Azije procenjuje se da je krajem 2011. godine 1,4 miliona ljudi živelo sa HIV-om (procenjena prevalencija HIV infekcije je 0,8%) što je skoro četvorostruko više u odnosu na 2001. godinu (oko 400.000 ljudi). Od ovog broja preko 90% osoba živi u Ruskoj Federaciji i u Ukrajini, gde je procenjena prevalencija HIV infekcije viša od 1%. Procenjuje se da je 140.000 osoba novoinficirano HIV-om u ovom regionu tokom 2011. godine. Procenjenih 92.000 osoba umrlih od AIDS-a u 2011. godini (za 21% više u odnosu na 2005. godinu) ukazuje na nezadovoljavajući obuhvat antiretrovirusnom terapijom osoba koje žive sa HIV-om u ovom regionu.
- regionu zapadne i centralne Evrope kontinuirano raste broj ljudi koji žive sa HIV-om uglavnom usled produženog životnog veka kao rezultata široko dostupne kombinovane antiretrovirusne terapije, ali i porasta novodijagnostikovanih slučajeva HIV infekcije stečene seksualnim putem u zemljama zapadne Evrope od 2002. godine. Procenjuje se da je u ovom regionu krajem 2011. godine 900.000 osoba živelo sa HIV-om (procenjena prevalencija HIV infekcije je 0,2%). Takođe, procenjuje se da je 30.000 osoba novoinficirano HIV-om, a da je 7000 umrlo od posledica HIV infekcije tokom 2011. godine.
Izvor podataka:
UNAIDS 2012. Report on the Global AIDS Epidemic
HIV epidemija u Evropi krajem 2011. godine
HIV infekcija ostaje i dalje problem od društvenog interesa u regionu Evrope , imajući u vidu kontinuiranu transmisiju HIV infekcije. Od početka HIV epidemije do kraja 2011. godine ukupno je prijavljeno 778. 891 slučajeva HIV infekcije u regionu Evrope.
Tokom 2011. godine registrovano je 53.974 novootkrivenih slučajeva HIV infekcije u 50 od 53 zemlje u Evropi (slučajeve nisu prijavile Rusija, Uzbekistan i Monako) sa notifikacionom stopom od 7,6 na 100.000 stanovnika. Usled nekompletnog prijavljivanja broj slučajeva uključenih u analizu je značajno manji od stvarnog broja registrovanih slučajeva (npr. samo u Rusiji je tokom 2011. godine novoregistrovano 67.317 slučajeva HIV infekcije koji nisu uključeni u izveštaj/ analizu).
Stopa novoregistrovanih HIV pozitivnih osoba značajno varira među tri geografska regiona u Evropi , pri čemu je najviša stopa registrovana u regionu istočne Evrope (22,4 na 100.000), koja je trostruko viša nego u regionu zapadne Evrope (6,5 na na 100.000), odnosno četrnaest puta viša u odnosu na stopu registrovanu u regionu centralne Evrope, gde se nalazi i Srbija (1,6 na 100.000).
Svaka deveta osoba u Evropi (11%) kod koje je novootkrivena HIV infekcija tokom 2011. godine bila je uzrasta 15–24 godine, dok je odnos muškog pola prema ženskom bio 2:1.
U četiri zemlje u Evropi registrovana je stopa viša od 20 novodijagnostikovanih HIV infekcija na 100.000 stanovnika: Ukrajini (38,0), Estoniji (27,3), San Marinu (25,6) i Moldaviji (20,3). Stopa između 20 i 10 na 100.000 populacije registrovana je u sedam zemalja: Tadžikistanu (13,7), Letoniji (13,4), Belorusiji (12,6), Kazahstanu (12,5), Kirgistanu (11,1), Belgiji (10,7) i Velikoj Britaniji (10,0).
Među svim novootkrivenim HIV pozitivnim osobama u 2011. godini u odnosu na način transmisije:
- Dominira heteroseksualna transmisija (46%),
- Skoro četvrtina svih registrovanih slučajeva je registrovana u populaciji muškaraca koji imaju seksualne odnose sa muškarcima – MSM (22%),
- Petina HIV slučajeva je prijavljena u populaciji injektirajućih korisnika droga
– IKD (20%),
- Manje od 1% novodijagnostikovanih HIV pozitivnih lica su deca koja su HIV infekciju dobila od majke,
- Za 12% slučajeva način transmisije HIV-a nije prijavljen.
Međutim, uprkos relativno malom apsolutnom broju dijagnostikovanih slučajeva HIV infekcije stečene injektiranjem droga nesterilnim priborom i putem nezaštićenog seksa među muškarcima, IKD i MSM ostaju neproporcionalno pogođeni HIV epidemijom imajući u vidu relativno malu veličinu ove dve populacije.
HIV epidemija u regionu centralne Evrope, gde se nalazi i naša zemlja, i dalje se karakteriše niskom prevalencijom HIV infekcije i stabilnošću, premda se uočava porast transmisije HIV-a među MSM u nekoliko zemalja. Tokom 2011. godine u ovom
regionu je novoregistrovano 2997 slučajeva HIV infekcije . Mladi uzrasta 15–24 godine su činili skoro petinu (17%) novodijagnostikovanih HIV pozitivnih osoba, a u odnosu na pol bilo je četvorostruko više muškaraca. Distribucija u odnosu na transmisivnu kategoriju ukazuje da je više od četvrtine svih novootkrivenih slučajeva HIV infekcije (26%) najverovatnije stečeno rizičnim heteroseksualnim kontaktom, dok je 27% svih novoprijavljenih slučajeva registrovano među muškarcima koji imaju seksualne odnose sa muškarcima , 8% u populaciji injektirajućih korisnika droga, a za trećinu slučajeva nije prijavljen način prenošenja HIV-a (36%).
Takođe, bitna karakteristika HIV epidemije u centralnoj Evropi je izrazita heterogenost dominantnog načina transmisije HIV-a. Tokom 2011. godine, heteroseksualna transmisija HIV- a je činila više od 50% kod svih novoprijavljenih HIV slučajeva u Albaniji, Bosni i Hercegovini i Rumuniji. S druge strane, više od 50% novodijagnostikovanih HIV pozitivnih osoba je registrovano u populaciji muškaraca koji imaju seks sa muškarcima u Hrvatskoj, Srbiji, Sloveniji, Makedoniji, Mađarskoj, Češkoj, Slovačkoj i na Kipru.
U 15 zemalja u regionu centralne Evrope stopa novootkrivenih HIV pozitivnih osoba porasla je sa 0,8 na 100.000 na 1,6 na 100.000 stanovnika u 2011. godini. Među 11 zemalja koje su prijavile više od 50 slučajeva HIV infekcije u 2011, stopa je više nego udvostručna u Bugarskoj (sa 0,6 u 2004. na 2,7 u 2011.), Češkoj (sa 0,7 u 2004. na 1,5 u 2011.), Mađarskoj (sa 0,7 u 2004. na 1,6 u 2011.), Albaniji (sa 1,0 u 2004. na 2,2 u 2011.) i Turskoj (sa 0,3 u 2004. na 0,9 u 2011.). Takođe, od 2004. godine, isključujući Poljsku i Tursku zbog nekompletnih podataka, broj HIV slučajeva sa heteroseksualnom transmisijom je povećan za 41% (sa 318 slučajeva u 2004. na 447 slučajeva u 2011.), zatim utrostručen je broj novootkrivenih slučajeva HIV infekcije među MSM (sa 177 slučajeva u 2004. na 570 slučajeva u 2011.), petostruko je povećan broj slučajeva u IKD populaciji (sa 36 slučajeva u 2004. na 193 slučaja u 2011.), a dvostruko je veći broj slučajeva gde je HIV prenešen sa majke na dete (sa 12 slučajeva u 2004. na 19 slučajeva u 2011.).
U 2011. godini 28 zemalja je izvestilo o broju CD4 limfocita kod osoba kojima je novodijagnostikovana HIV infekcija (25 zemalja u 2010). Ukupno za 16.539 (31%) novodijagnostikovanih slučajeva HIV infekcije u 2011. je bio dostupan ovaj podatak. Kod skoro polovine (49%) novootkrivenih HIV pozitivnih osoba broj CD4 limfocita je bio manji od 350/ml u trenutku dijagnostikovanja HIV infekcije (tzv. „kasni prezenteri”), uključujući 29% osoba sa uznapredovalom HIV infekcijom (broj CD4 limfocita manji od 200 u ml), što ukazuje na nisku dostupnost i obuhvat savetovanjem i testiranjem na HIV. Odloženo započinjanje lečenja antiretrovirusnim lekovima smanjuje klinički uspeh lečenja, kao i preventivni efekat terapije u smislu redukcije dalje transmisije HIV-a.
Tokom 2011. godine prijavljeno je 10.923 slučaja obolevanja od AIDS-a iz 49 od 53 zemlje u Evropi (Švedska, Monako, Rusija i Uzbekistan nisu prijavile slučajeve obolevanja od AIDS-a) sa stopom incidencije od 1,5 na 100.000 populacije, što je pad u odnosu na stopu incidencije registrovanu 2004. godine (1,9/100.000). Međutim, broj slučajeva AIDS-a raste u regionu istočne Evrope, bez znakova stabilizacije, a zbog nekompletnog prijavljivanja broj slučajeva u ovom regionu je značajno veći. Najviša stopa incidencije AIDS-a registrovana je u u istočnoj Evropi (5,7/100.000), znatno niža u zapadnoj Evropi
(1,0/100.000), a najniža u centralnoj Evropi, gde se nalazi i Srbija, (0,5/100.000). Stopa registrovanih AIDS slučajeva veća od 5 na 100.000 stanovnika prijavljena je u Belorusiji (5,4), Džordžiji (8,8), Moldaviji (11,4) i Ukrajini (9,0).
U regionu centralne Evrope, u kome se nalazi i naša zemlja, prijavljeno je 736 slučajeva obolevanja od AIDS-a u 2011. godini iz 15 zemalja, što predstavlja porast incidencije, sa 0,4/100.000 registrovane 2004. godine na 0,5/100.000 u 2011. godini. Najviše stope incidencije registrovane su u Rumuniji (1,3/100.000) i Albaniji (1,2/100.000), a slede Slovenija (0,7/100.000) i Srbija (0,7/100.000). U ostalim zemljama u ovom regionu registrovana je stopa niža od 0,5/100.000 populacije. U zemljama koje prijavljuju više od 30 slučajeva godišnje, porast za 245% registrovan je u Albaniji (sa 11 slučajeva 2004. na 38 u 2011.), za 82% u Bugarskoj (sa 22 slučaja 2004. na 40 u 2011.), za 45% u Turskoj (sa 55 slučajeva 2004. na 80 u 2011.) i za 39% u Mađarskoj (sa 23 slučaja 2004. na 32 u 2011.), dok je u drugim zemljama registrovan pad obolelih od AIDS-a (Poljska, Rumunija i Srbija).
U Evropi je prijavljeno 2676 osoba umrlih od AIDS-a tokom 2011. godine, što je neznatno manje u odnosu na registrovan broj umrlih od AIDS-a tokom 2010. godine (2701), ali znatno manje u odnosu na period od 2004. do 2008. godine.
U regionu centralne Evrope registrovane su 362 osobe umrle od AIDS-a tokom 2011. godine, štoje više u odnosu na 2010. godinu (281 slučaj), uglavnom zbog porasta broja umrlih od AIDS-a u Rumuniji i Poljskoj.
Od početka HIV epidemije zaključno sa 2011. godinom ukupno je prijavljeno 379.352 osobe obolele od AIDS-a u Evropi, a u istom periodu su prijavljena 201.024 smrtna ishoda, što ukazuje da je krajem 2011. godine oko 180.000 osoba živelo sa dijagnostikovanim AIDS-om u zemaljama koje su izvestile o kumulativnom broju obolelih i umrlih od AIDS-a.
Izvor podataka:
ECDC/WHO Europe 2012. HIV/AIDS Surveillance in Europe 2011
Epidemija HIV infekcije u Republici Srbiji krajem novembra 2012. godine
- Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” od početka epidemije, 1985. godine, do 20. novembra 2012. godine u Republici Srbiji je registrovano 2820 osoba inficiranih HIV-om, od kojih je 1620 osoba obolelo od AIDS-a (57% svih registrovanih HIV pozitivnih osoba), a 1126 HIV pozitivnih osoba je umrlo (1038 od AIDS-a, a 88 od bolesti ili stanja koja nisu povezana sa HIV infekcijom).
- Beograd je najteže pogođen HIV epidemijom, ali i najveći broj osoba se testira u Beogradu.
- U periodu januar-novembar 2012. godine novoregistrovano je 95 osoba inficiranih HIV-om.
- U istom periodu kod 26 osoba je dijagnostikovan AIDS (sida), dok je 11 osoba umrlo od AIDS-a.
Od 1997. godine visoko aktivna antiretrovirusna terapija (HAART) je dostupna i besplatna u Republici Srbiji, tj. svi troškovi lečenja idu na teret Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje za sve zdravstvene osiguranike kojima je lečenje indikovano. Od 2008. godine lečenje HIV infekcije je decentralizovano, odnosno realizuje se u Institutu za infektivne i tropske bolesti pri Kliničkom centru Srbije u Beogradu, u Kliničkom centru Vojvodine u Novom Sadu, Kliničkom centru u Nišu, a od 2009. godine i u Kliničkom centru u Kragujevcu. U periodu 2003–2011. godina registrovano je značajno povećanje osoba inficiranih HIV-om na lečenju kombinovanom antiretrovirusnom terapijom ( sa 330 osoba krajem 2003. godine na oko 1000 osoba krajem 2011. godine), a od 2000. godine registrovana je i značajna redukcija obolevanja i umiranja od AIDS-a.
Prema zvanično dostupnim podacima u Srbiji su krajem novembra 2012. godine živele 1694 osobe inficirane HIV-om. Međutim, najnovije procene UNAIDS-a ukazuju da još oko 1800 osoba u našoj zemlji ne zna da je inficirano HIV-om. Znajući da HIV infekcija može dugi niz godina proticati bez ikakvih znakova i simptoma, jedini način da se otkrije HIV infekcija je da se osoba koja je imala neki rizik testira na HIV. Naravno da bi svako testiranje na HIV trebalo da bude dobrovoljno uz obavezno savetovanje pre i posle testiranja, a u cilju pružanja pravih i stručnih informacija potrebnih klijentu da donese odluku da li je pravi trenutak za testiranje , ali i da prepozna stvarni rizik tj. rizično ponašanje koje je praktikovao ili koje i dalje upražnjava, te da isto promeni u cilju preveniranja inficiranja HIV-om u budućnosti. S druge strane, HIV pozitivne osobe imaju mogućnost da uđu u program praćenja i kontrole sopstvene HIV infekcije, odnosno u program lečenja koji daje odlične rezultate, kako u svetu tako i u našoj zemlji, te je danas HIV infekcija hronično stanje sa kojim se može kvalitetno i dugo živeti, ali samo ukoliko se pravovremenim i adekvatnim specifičnim lečenjem kontroliše replikacija HIV-a.
Od 95 novootkrivenih osoba inficiranih HIV-om u periodu od januara do novembra 2012. godine, 53 osobe (56%) su iz Beograda, 22 (23%) iz Vojvodine, a petina je iz ostalih okruga centralne Srbije (20 osoba). Registrovano je skoro trinaest puta više muškaraca u odnosu na žene (88 muškarca i 7 žena) . Većina novootkrivenih HIV pozitivnih osoba je uzrasta 20–49 godina (78 osoba odnosno 82%), pri čemu je svaka treća osoba dobi 20–29 godina (28 osoba odnosno 29%). Registrovane su i dve osobe inficirane HIV-om uzrasta 15–19 godina. U odnosu na način transmisije kod 78 osoba HIV je prenešen nezaštićenim seksualnim odnosom (82% svih novootkrivenih HIV pozitivnih osoba), od kojih je 59 muškaraca koji su prijavili rizične seksualne odnose sa drugim muškarcima. U istom periodu novoregistrovane su samo dve HIV pozitivne osobe (2%) među injektirajućim korisnicima droge, dok za šestinu novoregistrovanih slučajeva (15 osoba tj. 16%) nije prijavljen način prenosa HIV-a. U posmatranom vremenskom periodu svaka treća novootkrivena HIV pozitivna osoba je svoj HIV status saznala tek u terminalnom stadijumu infekcije (30 osoba tj. 32%), što ukazuje da se i pored dostupnog dobrovoljnog, besplatnog, poverljivog ili anonimnog testiranja na HIV praćenog savetovanjem pre i posle testiranja u 23 grada u Republici Srbiji tokom cele godine, značajan udeo osoba inficiranih HIV-om ne testira blagovremeno i na taj način značajno redukuje mogućnost uspešnog lečenja u cilju kontrole HIV infekcije, odnosno sprečavanja obolevanja i umiranja od AIDS-a. S druge strane, tokom 2012. godine novootkriveno je 56 (59%) HIV pozitivnih osoba bez ikakvih simptoma i manifestnih znakova HIV infekcije.
Od 26 novoregistrovanih osoba obolelih od AIDS-a tokom 2012. godine, 23 su osobe muškog, a tri osobe ženskog pola (odnos polova 7,7 :1). U Beogradu je registrovano 16 slučajeva obolevanja od AIDS-a (62%), dok je na teritoriji Vojvodine registrovano četiri slučaja klinički manifestnog oboljenja uzrokovanog HIV-om (15%). Najviše obolelih od AIDS-a registrovano je u uzrasnoj grupi 30–59 godina (21 osob a tj . 81%), ali i kod dve osoba uzrasta 20–29 godina (7%). Po načinu transmisije 18 osoba novoobolelih od AIDS-a (70%) je registrovano među osobama koje su inficirane HIV-om seksualnim putem, dve (7%) među injektirajućim korisnicima droge, a kod 6 osoba obolelih od AIDS-a (23%) način transmisije nije prijavljen.
Od registrovanih 11 osoba umrlih od AIDS-a u periodu januar–novembar 2012. godine 7 osoba (64%) je iz Beograda, dok je na teritoriji Vojvodine registrovan jedan smrtni ishod. U odnosu na pol među umrlima od AIDS-a tokom 2012. godine registrovano je 10 muškaraca i jedna žena. Najveći broj osoba umrlih od AIDS-a registrovan je u uzrastu 40 i više godina (8 osoba tj. 73%), ali registrovane su i dva smrtna ishoda u uzrasnoj grupi 25–29 godina (18%). U odnosu na transmisivnu kategoriju najveći broj umrlih od AIDS-a registrovan je među osobama koje su HIV stekle nezaštićenim seksualnim kontaktom (6 osoba odnosno 55%), dok su dve umrle osobe bile pripadnici populacije injektirajućih korisnika droge (18%), a za tri umrle osobe nije prijavljen način prenošenja HIV infekcije. Registrovano je 7 smrtnih ishoda (64%) među novootkrivenim osobama inficiranim HIV-om kod kojih je tokom 2012. godine istovremeno dijagnostikovano i obolevanje od AIDS-a, dok je kod četiri umrla lica AIDS dijagnostikovan u periodu od 2008. do 2011. godine.
